BẢO HỘ QUYỀN TÁC GIẢ TÁC PHẨM NHIẾP ẢNH

Hành vi xâm phạm quyền tác giả đang ngày càng phổ biến trên không gian mạng. Không chỉ đối với các tác phẩm âm nhạc, tác phẩm văn học, mà các tác phẩm nhiếp ảnh cũng bị xâm phạm quyền tác giả một cách trầm trọng. Để ngăn chặn hành vi này, ngoài những quy định mà pháp luật đã đề ra thì chính tác giả và những người sử dụng tác phẩm đó cũng cần phải nâng cao ý thức về bảo hộ quyền tác giả, tác phẩm. Cần biết được hành vi nào được làm và hành vi nào không được làm. Từ đó xây dựng môi trường đảm bảo lành mạnh cho các tác phẩm nhiếp ảnh phát triển.

I. Thực trạng xâm phạm tác phẩm nhiếp ảnh hiện nay?

Đặc thù của tác phẩm nhiếp ảnh rất dễ sao chép và nhân bản. Cùng với sự phát triển của thời đại công nghệ số, tình trạng xâm phạm quyền tác giả đối với hình ảnh ngày càng gia tăng mạnh, khó kiểm soát.

Tình trạng xâm phạm quyền tác giả đối với tác phẩm nhiếp ảnh diễn ra khá phổ biến với nhiều cách thức khác nhau như sử dụng tác phẩm nhiếp ảnh không nêu tên tác giả, hoặc sử dụng các hình ảnh đã chỉnh sửa hay thay đổi nội dung. Thậm chí có nhiều người sử dụng các thiết bị kỹ thuật nâng cao thay đổi nội dung, cắt ghép lung tung khiến cho cộng đồng không phân biệt được đâu là ảnh gốc, đâu là ảnh đã qua chỉnh sửa.  

Nguyên nhân của tình trạng này có lẽ phần lớn là do khung pháp lý hiện nay đối với lĩnh vực sở hữu trí tuệ chung đã có, nhưng đối với tác phẩm nhiếp ảnh hiện chưa rõ ràng, chặt chẽ.

Tình trạng xâm phạm quyền tác giả của tác phẩm nhiếp ảnh nếu không được xử lý nghiêm minh có thể xâm phạm tới quyền của chủ thể sáng tạo, không khuyến khích được các tác phẩm nhiếp ảnh sáng tạo, phát triển độc đáo. Ngoài ra, điều này còn gây thiệt hại lớn cho ngân sách Nhà nước. 

Thực trạng xâm phạm tác phẩm nhiếp ảnh hiện nay?

II. Tác phẩm nhiếp ảnh có được bảo hộ quyền tác giả hay không?

Căn cứ vào Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 được sửa đổi, bổ sung năm 2009 có hiệu lực kể từ ngày 01/01/2010 thì tác phẩm nhiếp ảnh là một trong các loại hình tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả.

Tác phẩm nhiếp ảnh có được bảo hộ quyền tác giả hay không?

Bên cạnh đó, khoản 9 Điều 6 Nghị định 17/2023/NĐ-CP  về quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành luật sở hữu trí tuệ về quyền tác giả, quyền liên quan cũng quy định Các loại hình tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả như sau:

“9. Tác phẩm nhiếp ảnh quy định tại điểm h khoản 1 Điều 14 của Luật Sở hữu trí tuệ là tác phẩm thể hiện hình ảnh thế giới khách quan trên vật liệu bắt sáng hoặc trên phương tiện mà hình ảnh được tạo ra, hay có thể được tạo ra bằng các phương pháp hóa học, điện tử hoặc phương pháp kỹ thuật khác. Tác phẩm nhiếp ảnh có thể có chú thích hoặc không có chú thích”.

Như vậy, từ những quy định trên thì tác phẩm nhiếp ảnh thuộc đối tượng được bảo hộ quyền tác giả.

III. Một số quy định của pháp luật về bảo hộ tác phẩm nhiếp ảnh?

1. Quyền tác giả của tác phẩm nhiếp ảnh bao gồm những quyền nào?

Căn cứ theo quy định tại điểm h Khoản 1 Điều 14 Luật sở hữu trí tuệ thì tác phẩm nhiếp ảnh là một trong những loại hình được bảo hộ quyền tác giả. Quyền tác giả đối với tác phẩm quy định tại Luật sở hữu trí tuệ bao gồm quyền nhân thân và quyền tài sản.

Quyền nhân thân bao gồm quyền nhân thân không gắn với tài sản và quyền nhân thân gắn với tài sản. Quyền nhân thân không gắn với tài sản là những quyền gắn liền với các giá trị nhân thân của tác giả và không thể chuyển giao, bao gồm ba quyền: đặt tên cho tác phẩm; đứng tên thật hoặc bút danh trên tác phẩm; được nêu tên thật hoặc bút danh khi tác phẩm được công bố, sử dụng; và bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm, không cho người khác sửa chữa, cắt xén hoặc xuyên tạc tác phẩm dưới bất kỳ hình thức nào gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả. Quyền nhân thân gắn với tài sản là quyền công bố tác phẩm hoặc cho phép người khác công bố tác phẩm.

Quyền tài sản là quyền của chủ sở hữu quyền tác giả, bao gồm các quyền sau đây: 

- Làm tác phẩm phái sinh; 

- Biểu diễn tác phẩm trước công chúng; 

- Sao chép tác phẩm; 

- Phân phối, nhập khẩu bản gốc hoặc bản sao tác phẩm; 

- Truyền đạt tác phẩm đến công chúng bằng phương tiện hữu tuyến, vô tuyến, mạng thông tin điện tử hoặc bất kỳ phương tiện kỹ thuật nào khác;

- Cho thuê bản gốc hoặc bản sao tác phẩm điện ảnh, chương trình máy tính.

2. Điều kiện tác phẩm nhiếp ảnh được bảo hộ?

Tác phẩm nhiếp ảnh cần đáp ứng đủ các điều kiện sau thì mới được bảo hộ:

- Phải do tác giả trực tiếp sáng tạo mà không được sao chép từ tác phẩm của người khác;

- Điều kiện về pháp nhân:

+ Là tổ chức, cá nhân Việt Nam;

+ Cá nhân, tổ chức nước ngoài có tác phẩm được công bố lần đầu tại Việt Nam mà chưa được công bố ở bất kỳ nước nào khác hoặc được công bố đồng thời tại Việt Nam trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày tác phẩm đó được công bố lần đầu tiên ở nước khác;

+ Cá nhân, tổ chức nước ngoài có tác phẩm được bảo hộ tại Việt Nam theo điều ước quốc tế về quyền tác giả mà Việt Nam là thành viên.

Điều kiện tác phẩm được bảo hộ

3. Thời hạn bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm nhiếp ảnh là bao lâu?

Căn cứ vào Điều 27 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 được sửa đổi, bổ sung năm 2009 có hiệu lực kể từ ngày 01/01/2010 thì thời hạn bảo hộ quyền tác giả thì:

Các yếu tố bao gồm: đặt tên cho tác phẩm, tên thật hoặc bút danh của tác giả, sự toàn vẹn của tác phẩm sẽ được bảo hộ mãi mãi.

Ngoài những yếu tố trên, tác phẩm nhiếp ảnh sẽ có thời gian bảo hộ hữu hạn tùy theo loại. Cụ thể như sau:

+ Thời hạn bảo hộ là 75 năm kể từ lần đầu tiên công bố.

+ Nếu tác phẩm chưa được công bố sau 25 năm kể từ khi được tạo ra thì thời hạn bảo hộ là 100 năm tính từ lúc tác phẩm được tạo ra.

+ Nếu là tác phẩm khuyết danh, khi có thông tin về tác giả thì tác phẩm được bảo hộ suốt cuộc đời tác giả và thêm 50 năm kể từ khi tác giả chết.

Thời hạn bảo hộ quy định trên chấm dứt vào thời điểm 24 giờ ngày 31 tháng 12 của năm chấm dứt thời hạn bảo hộ quyền tác giả.

4. Trình tự, thủ tục bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm nhiếp ảnh?

Để đăng ký bảo hộ tác phẩm nhiếp ảnh, cần thực hiện theo các bước sau:

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ

Hồ sơ để đăng ký bảo hộ tác phẩm nhiếp ảnh được quy định tại Điều 50 Luật Sở hữu trí tuệ 2019.

Bước 2: Nộp hồ sơ

Nộp hồ sơ tại cục bản quyền tác giả.

Bước 3: Tiếp nhận và giải quyết hồ sơ

Sau khi tiếp nhận hồ sơ thì Trong thời hạn 15 ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ đăng ký, Cục Bản quyền tác giả sẽ thông báo kết quả.

Nếu đơn đáp ứng được đầy đủ các điều kiện bảo hộ, Cục Bản quyền tác giả sẽ ra thông báo quyết định cấp Giấy chứng nhận và yêu cầu bạn nộp các khoản phí đăng ký theo quy định.

Trong trường hợp hồ sơ chưa hợp lệ, Cục bản quyền  sẽ thông báo từ chối và nêu rõ lý do bằng văn bản và hướng dẫn cho người nộp đơn sửa đổi, bổ sung hoặc có phản hồi về quyết định này.

IV. Một số câu hỏi thường gặp về bảo hộ quyền tác giả của tác phẩm nhiếp ảnh

1. Hồ sơ đăng ký quyền tác giả của tác phẩm nhiếp ảnh bao gồm những tài liệu gì?

Căn cứ Điều 50 Luật sở hữu trí tuệ các tài liệu cần chuẩn bị đăng ký bản quyền tác phẩm tạo hình gồm:

+ Tờ khai đăng ký quyền tác giả, quyền liên quan (tờ khai phải được làm bằng tiếng Việt và do chính tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả, chủ sở hữu quyền liên quan hoặc người được ủy quyền nộp đơn ký tên và ghi đầy đủ thông tin về người nộp đơn, tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả hoặc chủ sở hữu quyền liên quan; tóm tắt nội dung tác phẩm, cam đoan về trách nhiệm đối với các thông tin trong đơn);

+ 02 tác phẩm nhiếp ảnh được định hình;

+ Giấy ủy quyền, nếu người nộp đơn là người được ủy quyền;

+ Tài liệu chứng minh quyền nộp đơn, nếu người nộp đơn thụ hưởng quyền đó của người khác do người được thừa kế, chuyển giao, kế thừa;

+ Văn bản đồng ý của các đồng chủ sở hữu, nếu quyền tác giả, quyền liên quan thuộc sở hữu chung.

+ Chứng minh thư nhân dân/Hộ chiếu/Căn cước công dân của tác giả;

+ Văn bản đồng ý của các đồng tác giả, nếu tác phẩm có đồng tác giả;

2. Nộp hồ sơ đăng ký quyền tác giả của tác phẩm nhiếp ảnh tại đâu?

Nộp hồ sơ đăng ký quyền tác giả của tác phẩm nhiếp ảnh trực tiếp hoặc thông qua bưu điện tới Cục Bản quyền tác giả tại các địa chỉ sau:

Cục Bản quyền tác giả: Số 33 Ngõ 294/2 Kim Mã, Ba Đình, Hà Nội, TP. Hà Nội.

Văn phòng đại diện tại TP. Hồ Chí Minh: Số 170 Nguyễn Đình Chiểu, P. 6, Q. 3, TP. Hồ Chí Minh.

Văn phòng đại diện tại TP. Đà Nẵng: Số 58 Phan Chu Trinh, Quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng.

3. Thời hạn cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả của tác phẩm nhiếp ảnh là bao lâu?

Căn cứ vào Điều 52 Luật sở hữu trí tuệ thì trong thời hạn 15 ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ đăng ký, Cục Bản quyền tác giả sẽ có trách nhiệm cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả của tác phẩm nhiếp ảnh cho người nộp đơn.

4. Bị mất giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả của tác phẩm nhiếp ảnh có được cấp lại hay không?

Tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả, chủ sở hữu quyền liên quan có nhu cầu xin cấp lại hoặc đổi Giấy chứng nhận trong trường hợp Giấy chứng nhận bị mất; đổi Giấy chứng nhận trong trường hợp bị rách nát, hư hỏng hoặc thay đổi chủ sở hữu quyền tác giả thì nộp đơn nêu rõ lý do và nộp 01 hồ sơ theo quy định.

5. Xâm phạm quyền tác giả của tác phẩm nhiếp ảnh bị xử lý như thế nào?

Theo Nghị định 131/2013/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính về quyền tác giả, quyền liên quan như sau: 

- Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với hành vi sử dụng tác phẩm mà không nêu tên thật, bút danh tác giả, tên tác phẩm hoặc nêu không đúng tên thật hoặc bút danh tác giả, tên tác phẩm trên bản sao tác phẩm, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng.

- Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với hành vi tự ý sửa chữa, cắt xén tác phẩm gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả.

- Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi xuyên tạc tác phẩm gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả.

- Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi công bố tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả theo quy định.

- Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với hành vi phân phối tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả.

- Phạt tiền từ 15.000.000 đồng đến 35.000.000 đồng đối với hành vi sao chép tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả.

Xâm phạm quyền tác giả

V. Dịch vụ tư vấn về đăng ký quyền tác giả của tác phẩm nhiếp ảnh

Thủ tục đăng ký bảo hộ tác phẩm nhiếp ảnh là thủ tục phức tạp, nên việc đăng ký có thể gặp nhiều khó khăn. Công ty chúng tôi có các dịch vụ pháp lý hỗ trợ đăng ký quyền tác giả tác phẩm nhiếp ảnh. Các bạn có thể tham khảo dưới đây: 

- Tư vấn pháp luật về thủ tục và điều kiện đăng ký bản quyền tác giả cho tác phẩm.

- Soạn thảo hồ sơ đăng ký bản quyền nộp cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền;

- Đại diện đăng ký bản quyền tác giả cho khách hàng trong quá trình đăng ký bản quyền;

- Tư vấn các vấn đề pháp lý phát sinh, tranh chấp liên quan đến quyền tác giả.

Công ty Luật TNHH Ngọc Phú - Hãng luật NPLaw

Hotline: 0913449968

Email: Legal@nplaw.vn


CÔNG TY LUẬT TNHH NGỌC PHÚ

Tổng đài tư vấn và CSKH: 1900 9343

Hotline: 0913 41 99 96

Email: legal@nplaw.vn

Tài liệu tham khảo:

Bài viết liên quan