LÀM 'REVIEW PHIM' CÓ VI PHẠM PHÁP LUẬT KHÔNG?

Thực trạng Review phim hiện nay không còn quá xa lạ với người xem, trào lưu review phim ngày càng phổ biến, mỗi video đăng tải thu hút hàng triệu lượt xem. Vậy theo quy định pháp luật, Review phim là gì? Các video Review phim có được xác định là vi phạm bản quyền không? Mức xử phạt đối với hành vi vi phạm như thế nào? Hãy cùng NPLaw làm rõ các quy định pháp luật về vấn đề trên.

I. Thực trạng về review phim hiện nay  

Review hiện nay là một xu hướng của giới trẻ. Phim cũng là đối tượng để review. Việc review phim là sử dụng ý kiến chủ quan để đánh giá về một bộ phim hay,... trên góc độ bên sử dụng. 

Trên thực tế, những đoạn tóm tắt phim lại là lựa chọn thưởng thức của nhiều người. Phần lớn người xem cho rằng, những đoạn tóm tắt phim sẽ đáp ứng được việc tiết kiệm thời gian, nhanh gọn mà vẫn nắm toàn bộ nội dung phim. Những video tóm tắt phim từ 7-10 phút đã vô tình đánh mất những trải nghiệm của người xem và đang hủy hoại thị trường điện ảnh Việt Nam, ảnh hưởng đến khả năng khai thác thương mại của tác phẩm. Thế nhưng, người xem lại vô tình tiếp tay cho các hành vi vi phạm bản quyền. 

Review phim đã bộc lộ rõ yếu tố vi phạm quyền tác giả, xâm phạm quyền độc quyền của chủ sở hữu quyền tác giả theo pháp luật sở hữu trí tuệ. 

II. Review phim được hiểu như thế nào?  

1. Review phim là gì?  

Review phim được hiểu là một video hoặc bài viết có nội dung ngắn gọn, rõ ràng, không tiết lộ (spoil) toàn bộ nội dung và có những đánh giá nói lên góc nhìn của người xem nhằm gợi mở cho khán giả. 

Theo quy định quy định tại khoản 8 Điều 1 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi, bổ sung năm 2019 thì Review phim được xem là tác phẩm phái sinh. Tác phẩm phái sinh là tác phẩm được sáng tạo trên cơ sở một hoặc nhiều tác phẩm đã có thông qua việc dịch từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác, phóng tác, biên soạn, chú giải, tuyển chọn, cải biên, chuyển thể nhạc và các chuyển thể khác. 

2. Các loại hình review phim hiện nay  

Review phim hay việc cắt ghép hình ảnh, tóm tắt nội dung phim hay tiết lộ những chi tiết quan trọng đang bùng nổ trên mạng xã hội, rất khó kiểm soát.

Hiện nay, vấn để review phim xuất hiện rất nhiều trên các nền tảng mạng xã hội với nhiều cách thức khác nhau như những video clip ngắn, video kéo dài từ 5-15p hoặc có thể lên đến vài tiếng. Chỉ cần gõ từ khóa “review phim” hoặc “tóm tắt phim” trên các nền tảng Facebook, YouTube, TikTok,..một số lượng lớn video tóm tắt nội dung phim xuất hiện tràn ngập.

Hàng loạt bộ phim bị tiết lộ toàn bộ nội dung qua các video review phim. Đây là hành vi vi phạm Luật Sở hữu trí tuệ, gây thiệt hại lớn cho các nhà sản xuất, tác giả của tác phẩm.

III. Pháp luật quy định như thế nào về review phim?  

1. Điều kiện để được review phim   

Theo quy định quy định tại khoản 8 Điều 1 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi, bổ sung năm 2019 thì Review phim được xem là tác phẩm phái sinh. Khi review phim, người review phải sáng tạo tác phẩm phái sinh dựa trên cơ sở tác phẩm đã có. 

Tác phẩm phái sinh được bảo hộ quyền tác giả khi đáp ứng 04 điều kiện sau:

• Không gây phương hại đến quyền tác giả đối với tác phẩm gốc

• Phải do tác giả làm tác phẩm phái sinh trực tiếp sáng tạo

• Được sự cho phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả tác phẩm gốc

• Phải có dấu ấn riêng của tác giả tác phẩm phái sinh

Do đó, để được review phim mà không vi phạm quyền bảo hộ sở hữu trí tuệ thì tác phẩm phái sinh phải đáp ứng được 04 điều kiện nêu trên.

2. Khi review phim sai thông tin sự thật thì xử lý như thế nào?  

Quyền làm tác phẩm phái sinh là một trong những quyền tài sản của tác giả, chủ sở hữu tác phẩm.

Review phim được xem là tác phẩm phái sinh. Đặc điểm của tác phẩm phái sinh là phải được hình thành dựa trên một hoặc nhiều tác phẩm gốc đã tồn tại và phải còn dấu ấn của tác phẩm gốc; trong tác phẩm phái sinh phải mang dấu ấn cá nhân của tác giả tác phẩm phái sinh; hình thức thể hiện của tác phẩm phái sinh khác biệt từng phần hoặc hoàn toàn so với tác phẩm gốc.

Theo đó, tác phẩm phái sinh hình thành trên cơ sở thay đổi tác phẩm gốc, có dấu ấn của tác phẩm gốc (có thể hiểu dấu ấn là sáng tạo về nội dung, hình thức thể hiện tác phẩm). Khi tiếp xúc với tác phẩm phái sinh, công chúng phải liên tưởng đến tác phẩm gốc, sự liên tưởng này được thể hiện qua nội dung của tác phẩm gốc. Do đó,việc review phim sai thông tin sự thật thì không phải là tác phẩm phái sinh được pháp luật bảo hộ quyền tác giả. Đây là hành vi vi phạm quyền tác giả và người có hành vi review phim sai thông tin sự thật có thể sẽ bị xử phạt hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự, tùy thuộc vào mức độ, tính chất và hậu quả của hành vi đó gây ra.

IV. Những câu hỏi thường gặp về review phim?  

1. Các trường hợp sử dụng tác phẩm đã công bố không phải xin phép, không phải trả tiền nhuận bút, thù lao?   

Căn cứ vào khoản 6 Điều 1 Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2009 quy định về các trường hợp sử dụng tác phẩm đã công bố không phải xin phép, không phải trả tiền nhuận bút, thù lao, cụ thể:

• Tự sao chép một bản nhằm mục đích nghiên cứu khoa học, giảng dạy của cá nhân;
• Trích dẫn hợp lý tác phẩm mà không làm sai ý tác giả để bình luận hoặc minh họa trong tác phẩm của mình;
• Trích dẫn tác phẩm mà không làm sai ý tác giả để viết báo, dùng trong ấn phẩm định kỳ, trong chương trình phát thanh, truyền hình, phim tài liệu;
• Trích dẫn tác phẩm để giảng dạy trong nhà trường mà không làm sai ý tác giả, không nhằm mục đích thương mại;
• Sao chép tác phẩm để lưu trữ trong thư viện với mục đích nghiên cứu;
• Biểu diễn tác phẩm sân khấu, loại hình biểu diễn nghệ thuật khác trong các buổi sinh hoạt văn hoá, tuyên truyền cổ động không thu tiền dưới bất kỳ hình thức nào;
• Ghi âm, ghi hình trực tiếp buổi biểu diễn để đưa tin thời sự hoặc để giảng dạy;
• Chụp ảnh, truyền hình tác phẩm tạo hình, kiến trúc, nhiếp ảnh, mỹ thuật ứng dụng được trưng bày tại nơi công cộng nhằm giới thiệu hình ảnh của tác phẩm đó;
• Chuyển tác phẩm sang chữ nổi hoặc ngôn ngữ khác cho người khiếm thị;
• Nhập khẩu bản sao tác phẩm của người khác để sử dụng riêng.

- Tổ chức, cá nhân sử dụng tác phẩm quy định tại các trường hợp nêu trên không được làm ảnh hưởng đến việc khai thác bình thường tác phẩm, không gây phương hại đến các quyền của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả; phải thông tin về tên tác giả và nguồn gốc, xuất xứ của tác phẩm.

- Các quy định tại điểm a và điểm đ khoản 1 Điều này không áp dụng đối với tác phẩm kiến trúc, tác phẩm tạo hình, chương trình máy tính.

2. Sử dụng tác phẩm phim mà không được phép của tác giả có được xem là hành vi xâm phạm quyền tác giả không?  

Review phim là việc sử dụng bộ phim gốc để thực hiện hoạt động tóm tắt nội dung, thể hiện quan điểm chủ quan của người review về nội dung của bộ phim. 

Theo quy định tại khoản 8 Điều 1 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi, bổ sung năm 2019 thì đây được xem là tác phẩm phái sinh theo quy định: Tác phẩm phái sinh là tác phẩm được sáng tạo trên cơ sở một hoặc nhiều tác phẩm đã có thông qua việc dịch từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác, phóng tác, biên soạn, chú giải, tuyển chọn, cải biên, chuyển thể nhạc và các chuyển thể khác.

Căn cứ Điều 28 Luật Sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi bổ sung 2019 thì hành vi làm tác phẩm phái sinh mà không được phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm được dùng để làm tác phẩm phái sinh hoặc sử dụng tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả, không trả tiền nhuận bút, thù lao, quyền lợi vật chất khác theo quy định của pháp luật được coi là những hành vi xâm phạm quyền tác giả.

Do đó, hành vi sử dụng tác phẩm phim mà không được phép của tác giả là hành vi xâm phạm quyền tác giả.

3. Làm sao để tránh vi phạm quyền tác giả?  

Theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ thì quyền tác giả bao gồm hai quyền là quyền nhân thân và quyền tài sản.

Theo quy định tại khoản 1 Điều 6 Luật Sở hữu trí tuệ thì quyền tác giả đối với tác phẩm phát sinh tại thời điểm tác phẩm sáng tạo được thể hiện dưới hình thức vật chất nhất định, không phân biệt tác phẩm đã công bố hoặc chưa công bố, đã đăng ký bảo hộ hoặc chưa đăng ký bảo hộ.

Theo đó, việc đăng ký bảo hộ quyền tác giả là hình thức không bắt buộc, quyền tác giả sẽ phát sinh ngay sau khi hoàn thành tác phẩm quyền tác giả mà không cần phải tiến hành thủ tục đăng ký bản quyền. Tuy nhiên, để tránh vi phạm quyền tác giả, hạn chế các hành vi sử dụng trái phép tác phẩm, tác giả có quyền đăng ký tác phẩm thuộc sở hữu của mình tại cơ quan bản quyền tác giả của Nhà nước để được cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả. 

Trong trường hợp quyền tác giả bị xâm phạm, để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, tác giả có thể nộp đơn yêu cầu cơ quan có thẩm quyền yêu cầu người có hành vi xâm phạm chấm dứt hành vi xâm phạm, xin lỗi, cải chính công khai, bồi thường thiệt hại. Ngoài ra, tác giả còn có thể khởi kiện ra tòa án hoặc trọng tài để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình.

V. Vấn đề review phim có nên liên hệ luật sư không? Liên hệ

Các đoạn review phim thường xuất hiện trên mạng thực chất là việc tóm tắt lại toàn bộ nội dung của bộ phim; thậm chí, các video tóm tắt này còn có những chỗ sai lệch nội dung phim, làm ảnh hưởng đến thông điệp mà nhà làm phim muốn truyền đạt. Trong trường hợp người thực hiện hành vi review không am hiểu về các quy định pháp luật về vấn đề bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ thì việc review phim này có thể là hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của tác giả. Điều này có thể khiến bạn bị xử phạt hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự, tùy thuộc vào mức độ, tính chất và hậu quả của hành vi đó gây ra.

Vấn đề về quyền sở hữu trí tuệ là một vấn đề tương đối phức tạp, dễ có sự nhầm lẫn khi thực hiện hành vi review phim. Nếu bạn đọc đang có thắc mắc hay gặp vấn đề về review phim, bạn có thể liên hệ đến NPlaw. Công ty Luật TNHH Ngọc Phú là một trong những Công ty Luật cung cấp dịch vụ pháp luật uy tín. Khi sử dụng dịch vụ của chúng tôi, quý khách sẽ được hỗ trợ tận tình bởi các chuyên viên và Luật sư có trình độ chuyên môn cao và kinh nghiệm dày dặn. 

Trên đây là tư vấn của NPLaw về vấn đề review phim. Chúng tôi hi vọng rằng bạn có thể vận dụng các kiến thức kể trên để sử dụng trong công việc và cuộc sống. Quý Khách hàng khi có bất cứ thắc mắc hay vấn đề pháp lý, vui lòng liên hệ thông tin sau để được công ty hỗ trợ tư vấn:

CÔNG TY LUẬT TNHH NGỌC PHÚ

Hotline: 0913449968

Email: legal@nplaw.vn

CÔNG TY LUẬT TNHH NGỌC PHÚ

Tổng đài tư vấn và CSKH: 1900 9343

Hotline: 0913 41 99 96

Email: legal@nplaw.vn