PHÁP LUẬT VỀ LẤY LỜI KHAI CỦA BỊ HẠI HIỆN NAY

Việc lấy khai là một công việc quan trọng trong quá trình tiến hành tố tụng. Khi cơ quan điều tra có thẩm quyền tiến hành tố tụng thực hiện việc lấy lời khai cần phải thực hiện theo trình tự, thủ tục và thời gian mà Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 quy định. Vậy làm sao để hiểu thế nào là lấy lời khai của bị hại? Và những vấn đề liên quan xoay quanh việc lấy lời khai của bị hại như thế nào? Hãy cùng NPLaw tìm hiểu về những quy định pháp luật hiện hành liên quan đến vấn đề này bên dưới nhé.

I. Giới thiệu về lấy lời khai của bị hại

1. Định nghĩa lấy lời khai của bị hại

Lấy lời khai bị hại là việc mà các cơ quan có thẩm quyền yêu cầu bị hại phải cung cấp thông tin và diễn giải về sự việc đã xảy ra. 

Quá trình lấy lời khai bị hại có thể được tiến hành tại nơi tiến hành điều tra, nơi cư trú, nơi làm việc hoặc nơi học tập của người đó. Việc lấy lời khai của bị hại, đương sự có thể ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh.

2. Tầm quan trọng của việc lấy lời khai của bị hại

Lấy lời khai của bị hại là bước quan trọng trong quá trình điều tra và xét xử một vụ án.

• Xác định vai trò và tình tiết vụ án: Bị hại trình bày quan hệ giữa họ với người bị buộc tội, và các tình tiết về nguồn tin về tội phạm, vụ án. Điều này giúp cơ quan có thẩm quyền hiểu rõ hơn về vụ án và phân tích chính xác hơn.
• Chứng minh tội phạm: Lời khai của bị hại cung cấp có thể là chứng cứ để chứng minh hành vi phạm tội của đối tượng bị khởi tố, nếu bị hại trình bày rõ vì sao biết được tình tiết đó. 
• Bảo vệ quyền và lợi ích của bị hại: Bị hại có quyền tự bảo vệ, nhờ người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho mình.

Do đó, việc lấy lời khai của bị hại được coi là một phần quan trọng nhằm thu thập các chứng cứ của vụ án xảy ra và đảm bảo tính công bằng trong quá trình xét xử tội phạm.

II. Khi nào cần tiến hành lấy lời khai bị hại

Cần tiến hành lấy lời khai bị hại khi nhằm thu thập chứng cứ để điều tra tội phạm.

Việc triệu tập, lấy lời khai của bị hại được thực hiện tương tự với việc triệu tập, lấy lời khai của người làm chứng. Do đó, trước khi triệu tập bị hại đến lấy lời khai, Điều tra viên phải gửi giấy triệu tập. 

III. Quy định của pháp luật về lấy lời khai của bị hại

1. Quyền của người bị hại trong quá trình lấy lời khai

Quyền của người bị hại trong quá trình lấy lời khai được quy định như sau:

• Được thông báo, giải thích quyền và nghĩa vụ quy định tại Điều này;
• Đưa ra chứng cứ, tài liệu, đồ vật, yêu cầu;
• Trình bày ý kiến về chứng cứ, tài liệu, đồ vật liên quan và yêu cầu người có thẩm quyền tiến hành tố tụng kiểm tra, đánh giá;
• Đề nghị giám định, định giá tài sản theo quy định của pháp luật;
• Được thông báo kết quả điều tra, giải quyết vụ án;
• Đề nghị thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người giám định, người định giá tài sản, người phiên dịch, người dịch thuật;
• Đề nghị hình phạt, mức bồi thường thiệt hại, biện pháp bảo đảm bồi thường;
• Tham gia phiên tòa; trình bày ý kiến, đề nghị chủ tọa phiên tòa hỏi bị cáo và người khác tham gia phiên tòa; tranh luận tại phiên tòa để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình; xem biên bản phiên tòa;
• Tự bảo vệ, nhờ người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho mình;
• Tham gia các hoạt động tố tụng theo quy định của Bộ luật này;
• Yêu cầu cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng bảo vệ tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tài sản, quyền và lợi ích hợp pháp khác của mình, người thân thích của mình khi bị đe dọa;
• Kháng cáo bản án, quyết định của Tòa án;
• Khiếu nại quyết định, hành vi tố tụng của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng;
• Các quyền khác theo quy định của pháp luật.

Trường hợp vụ án được khởi tố theo yêu cầu của bị hại thì bị hại hoặc người đại diện của họ trình bày lời buộc tội tại phiên tòa.

2. Quy trình lấy lời khai của bị hại

Việc triệu tập, lấy lời khai của bị hại được thực hiện tương tự với việc lấy lời khai của người làm chứng. Do đó, khi lấy lời khai bị hại cần tuân thủ các quy định sau:

• Việc lấy lời khai bị hại được tiến hành tại nơi tiến hành điều tra, nơi cư trú, nơi làm việc hoặc nơi học tập của người đó.
• Nếu vụ án có nhiều bị hại thì phải lấy lời khai riêng từng người và không để cho họ tiếp xúc, trao đổi với nhau trong thời gian lấy lời khai.
• Trước khi lấy lời khai, Điều tra viên, Cán bộ điều tra phải giải thích bị hại biết quyền và nghĩa vụ của họ. Việc này phải ghi vào biên bản.
• Trước khi hỏi về nội dung vụ án, Điều tra viên phải hỏi về mối quan hệ giữa người làm chứng với bị can, bị hại và những tình tiết khác về nhân thân của bị hại. Điều tra viên yêu cầu bị hại trình bày hoặc tự viết một cách trung thực và tự nguyện những gì họ biết về vụ án, sau đó mới đặt câu hỏi.
• Kiểm sát viên có thể lấy lời khai bị hại khi xét thấy việc lấy lời khai của Điều tra viên không khách quan hoặc có vi phạm pháp luật hoặc xét cần làm rõ chứng cứ, tài liệu để quyết định việc phê chuẩn hoặc không phê chuẩn quyết định tố tụng của Cơ quan điều tra hoặc để quyết định việc truy tố.

3. Phương pháp lấy lời khai của bị hại

Phương pháp lấy lời khai của bị hại có thể được thực hiện theo một số cách khác nhau, tùy thuộc vào tình hình cụ thể và quy định pháp luật của mỗi quốc gia. Dưới đây là một số phương pháp thông dụng:

• Phỏng vấn trực tiếp: Bị hại được yêu cầu đến cơ quan điều tra để cung cấp lời khai trực tiếp. Trong quá trình phỏng vấn, bị hại có thể được hỏi về mọi chi tiết liên quan đến vụ việc, được yêu cầu cung cấp chứng cứ và mô tả sự việc theo các khía cạnh khác nhau.
• Giám định tâm lý: Trong một số trường hợp đặc biệt, bị hại có thể được đề nghị tham gia vào một quá trình giám định tâm lý. Những chuyên gia tâm lý sẽ trao đổi với bị hại để giúp họ tái hiện lại sự việc một cách chi tiết và chính xác.
• Lời khai bằng văn bản: Bị hại có thể được yêu cầu viết lời khai. Lời khai viết tay này sẽ được lưu trữ và sử dụng làm chứng cứ sau này.

4. Các yếu tố ảnh hưởng đến lấy lời khai của bị hại

Có nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến việc lấy lời khai của bị hại trong một vụ việc. Dưới đây là một số yếu tố thường gặp:

• Tình trạng tâm lý: Bị hại có thể gặp các vấn đề tâm lý sau khi trải qua một sự cố, như sợ hãi, căng thẳng, hoặc lo âu. Những tình trạng này có thể ảnh hưởng đến khả năng của bị hại để cung cấp thông tin chính xác và chi tiết.
• Mức độ tổn thương: Nếu bị hại đã bị thương tích hoặc gặp vấn đề sức khỏe do sự cố, điều này có thể làm giảm khả năng của họ để ghi nhớ và phân biệt các chi tiết quan trọng.
• Quan hệ với nghi phạm: Nếu bị hại có mối quan hệ gần gũi với nghi phạm hoặc có liên quan cá nhân đến vụ việc, điều này có thể ảnh hưởng đến ý kiến và lời khai của họ.
• Sự can thiệp từ người khác: Nếu bị hại được ảnh hưởng bởi ý kiến hoặc sự ảnh hưởng của người khác, điều này có thể làm mờ hoặc biến đổi thông tin mà họ cung cấp.
• Trình độ giáo dục và thông tin: Sự hiểu biết và trình độ giáo dục của bị hại có thể ảnh hưởng đến khả năng của họ để diễn đạt ý kiến và thông tin một cách rõ ràng và chi tiết.
• Môi trường tạo ra lời khai: Điều kiện vật chất và môi trường xung quanh khi bị hỏi cũng có thể ảnh hưởng đến việc lấy lời khai của bị hại. Nếu môi trường không an toàn, thiếu sự riêng tư hoặc có áp lực từ phía các nhân viên công tố, điều này có thể ảnh hưởng đến tính chính xác và trung thực của lời khai.

Các yếu tố này có thể góp phần vào việc hiểu và đánh giá đúng mức độ tin cậy của lời khai của bị hại trong hệ thống pháp luật. Tuy nhiên, cần phải xem xét từng trường hợp cụ thể và áp dụng các phương pháp thích hợp để đảm bảo tính chính xác và công bằng trong quá trình thu thập lời khai.

IV. Một số thắc mắc khi lấy lời khai của bị hại

1. Nếu bị hại là người hay quên thì việc lấy lời khai của bị hại có phù hợp với quy định pháp luật hay không?

Lấy lời khai của bị hại không phù hợp nếu người đó bị cho là người hay quên. Nhưng việc đánh đồng một người là người hay quên và việc lấy lời khai của người này không phù hợp với quy định pháp luật là hai khía cạnh khác nhau.

Người bị cho là người hay quên không được coi là không có khả năng ghi nhớ hoặc không có trí nhớ. Thay vào đó, điều này chỉ đề cập đến việc người đó có khả năng quên một số điều hoặc chi tiết cụ thể.

Việc lấy lời khai của bị hại nên được tiến hành một cách công bằng, nghiêm túc và không gây áp lực đối với người bị hại. Có thể sử dụng các biện pháp giúp bị hại ghi nhớ và phục hồi trạng thái tinh thần, chẳng hạn như sử dụng các kỹ thuật phục hồi trí nhớ hoặc sự hỗ trợ của nhân viên tư vấn.

Trong trường hợp người bị hại không thể cung cấp thông tin chính xác do quá trình của mình, cơ quan điều tra cần phải tìm hiểu thông tin từ các nguồn khác để đảm bảo quyền lợi của cả người bị hại và quyền lợi của được cái công lý.

2. Lời khai của bị hại không có sự thống nhất có được xem là nguồn chứng cứ không?

Căn cứ khoản 2 Điều 92 Bộ luật Tố tụng Hình sự hiện hành quy định lời khai của bị hại “Không được dùng làm chứng cứ những tình tiết do bị hại trình bày nếu họ không thể nói rõ vì sao biết được tình tiết đó.”

Như vậy, bị hại trình bày lời khai nhưng bản thân họ không có sự thống nhất về lời khai đó thì không được xem là nguồn chứng cứ.

V. Dịch vụ pháp lý liên quan đến lấy lời khai

Trên đây là tất cả các thông tin chi tiết mà NPLaw của chúng tôi cung cấp để hỗ trợ quý khách hàng về vấn đề lấy lời khai của bị hại. Trường hợp Quý Khách hàng còn bất kỳ thắc mắc nào liên quan đến vấn đề nêu trên hoặc các vấn đề pháp lý khác thì hãy liên hệ ngay cho NPLaw để được đội ngũ chúng tôi trực tiếp tư vấn và hướng dẫn giải quyết.

CÔNG TY LUẬT TNHH NGỌC PHÚ

Tổng đài tư vấn và CSKH: 1900 9343

Hotline: 0913 41 99 96

Email: legal@nplaw.vn