Thực phẩm chức năng và thực phẩm bảo vệ sức khỏe, trước khi lưu thông ra thị trường đều phải được thẩm định theo quy định về mặt an toàn, công dụng của sản phẩm và các cảnh báo. Tuy nhiên, gần đây xuất hiện tình trạng quảng cáo và bán hàng online một số sản phẩm liên quan đến sức khỏe, mỹ phẩm, thuốc đông y,...không đăng ký, không công bố với cơ quan quản lý, hay nói cách khác là lưu hành bất hợp pháp. Vậy, các sản phẩm nào bị liệt kê vào loại quảng cáo sản phẩm gây hại sức khỏe con người và thực trạng về quảng cáo sản phẩm gây hại sức khỏe con người hiện nay như thế nào, hãy cùng NPLaw tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây.
Căn cứ Điều 7 Luật Quảng cáo 2012 đã quy định những mặt hàng cấm quảng cáo như sau:
- Hàng hóa, dịch vụ cấm kinh doanh theo quy định của pháp luật.
- Thuốc lá.
- Rượu có nồng độ cồn từ 15 độ trở lên.
- Sản phẩm sữa thay thế sữa mẹ dùng cho trẻ dưới 24 tháng tuổi, sản phẩm dinh dưỡng bổ sung dùng cho trẻ dưới 06 tháng tuổi; bình bú và vú ngậm nhân tạo.
- Thuốc kê đơn; thuốc không kê đơn nhưng được cơ quan nhà nước có thẩm quyền khuyến cáo hạn chế sử dụng hoặc sử dụng có sự giám sát của thầy thuốc.
- Các loại sản phẩm, hàng hóa có tính chất kích dục.
- Súng săn và đạn súng săn, vũ khí thể thao và các loại sản phẩm, hàng hóa có tính chất kích động bạo lực.
- Các sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ cấm quảng cáo khác do Chính phủ quy định khi có phát sinh trên thực tế.
Như vậy, theo quy định trên thì pháp luật cấm quảng cáo những mặt hàng quy định tại Điều 7 Luật Quảng cáo 2012.
Căn cứ Điều 8 Luật Quảng cáo 2012 quy định về các hành vi bị cấm trong quảng cáo như sau:
- Quảng cáo những sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ quy định tại Điều 7 của Luật này.
Dẫn chiếu tới Điều 7 Luật Quảng cáo 2012 đã quy định những mặt hàng cấm quảng cáo như sau:
- Hàng hóa, dịch vụ cấm kinh doanh theo quy định của pháp luật.
- Thuốc lá.
- Rượu có nồng độ cồn từ 15 độ trở lên.
- Sản phẩm sữa thay thế sữa mẹ dùng cho trẻ dưới 24 tháng tuổi, sản phẩm dinh dưỡng bổ sung dùng cho trẻ dưới 06 tháng tuổi; bình bú và vú ngậm nhân tạo.
- Thuốc kê đơn; thuốc không kê đơn nhưng được cơ quan nhà nước có thẩm quyền khuyến cáo hạn chế sử dụng hoặc sử dụng có sự giám sát của thầy thuốc.
- Các loại sản phẩm, hàng hóa có tính chất kích dục.
- Súng săn và đạn súng săn, vũ khí thể thao và các loại sản phẩm, hàng hóa có tính chất kích động bạo lực.
- Các sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ cấm quảng cáo khác do Chính phủ quy định khi có phát sinh trên thực tế.
Hiện nay, tình trạng vi phạm quy định pháp luật về quảng cáo thực phẩm chức năng (bao gồm thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm dinh dưỡng y học, thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt) vẫn xảy ra, phổ biến là quảng cáo sản phẩm chưa được thẩm định bởi cơ quan có thẩm quyền hoặc quảng cáo không đúng với nội dung sản phẩm đã được thẩm định.
Tuy nhiên, điều đáng quan tâm ở đây là nhiều loại thực phẩm chức năng (một cách gọi khác là thực phẩm bảo vệ sức khỏe) đang được “thần thánh hóa”, coi như một sản phẩm vạn năng, trị bách bệnh được quảng cáo rầm rộ trên rất nhiều kênh, trong đó, trên các trang web và mạng xã hội (Facebook, Zalo…) chiếm phần lớn nhằm lừa gạt người tiêu dùng.
Thực tế, từ những quảng cáo quá mức về tính năng, tác dụng của các loại thực phẩm chức năng, thậm chí người ta sẵn sàng mạo danh, mượn hình ảnh của cán bộ, nhân viên y tế đang làm việc tại bệnh viện, cơ sở y tế để gắn vào nội dung quảng cáo hoặc nhắn tin, gọi điện hay cung cấp các đường link website, Facebook, số điện thoại tổng đài giả mạo bệnh viện cho người bệnh nhằm mục đích quảng cáo thực phẩm chức năng.
Với những chiêu trò tinh vi như vậy, không ít người tiêu dùng đã bỏ khá nhiều tiền mua các sản phẩm được quảng cáo đó với niềm tin sẽ chữa khỏi bệnh nhưng kết quả nhận được chỉ là sự thất vọng. Nguy hiểm hơn, vì tin và sử dụng thực phẩm chức năng như là thuốc nên rất nhiều bệnh nhân đã không đến cơ sở y tế để điều trị và bỏ lỡ thời điểm điều trị hiệu quả nhất, ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe và tính mạng của bản thân.
Theo số liệu thống kê của Cục An toàn thực phẩm (ATTP), chỉ tính riêng trong chín tháng đầu năm 2020, đã xử phạt 45 công ty sản xuất, kinh doanh thực phẩm chức năng vi phạm, với số tiền phạt lên tới hơn 2,6 tỷ đồng. Các hành vi vi phạm chủ yếu là: quảng cáo công dụng của sản phẩm không phù hợp với mức công bố; quảng cáo gây hiểu nhầm có tác dụng như thuốc chữa bệnh, sử dụng hình ảnh, uy tín của đơn vị, cơ sở y tế, nhân viên y tế, thư cảm ơn của người bệnh để quảng cáo… Những sai phạm này tồn tại chủ yếu trên không gian mạng. Cụ thể, thông tin quảng cáo một số loại trà Xuyên Tâm Liên với nhiều mẫu mã, bao bì khác nhau nhưng ghi ngoài vỏ hộp các công dụng: kháng vi-rút, kháng 0Covid-19, kháng viêm, điều trị đau họng cảm cúm và nhiễm trùng đường hô hấp, phòng chống Covid…
Cục ATTP khẳng định, thông tin quảng cáo như vậy là không chính xác, vi phạm pháp luật về quảng cáo. Trong quá trình các cơ quan chức năng xác minh, xử lý, Cục ATTP đề nghị người tiêu dùng không căn cứ vào các nội dung quảng cáo sai sự thật ở các trạng nêu trên để quyết định mua, sử dụng sản phẩm. Theo các chuyên gia, nguyên nhân dẫn đến tình trạng nêu trên là do nhiều cơ sở, cá nhân sản xuất, kinh doanh thực phẩm chức năng vì lợi nhuận mà bất chấp pháp luật, coi thường sức khỏe, tính mạng của người tiêu dùng, cố tình quảng cáo và tuồn ra thị trường những sản phẩm kém chất lượng, thậm chí là sản phẩm có hại, chứa chất cấm nguy hiểm tới sức khỏe con người. Bên cạnh đó, hiện nhiều đối tượng sử dụng mạng xã hội, thậm chí sử dụng cả một số nhân vật có ảnh hưởng tới công chúng để quảng cáo nhiều nội dung sai sự thật.
Căn cứ theo điểm a khoản 1 Điều 10 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2010 quy định các hành vi bị cấm như sau:
"Điều 10. Các hành vi bị cấm
1. Tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ lừa dối hoặc gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng thông qua hoạt động quảng cáo hoặc che giấu, cung cấp thông tin không đầy đủ, sai lệch, không chính xác về một trong các nội dung sau đây:
a) Hàng hóa, dịch vụ mà tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ cung cấp;
[...]"
Căn cứ khoản 1 Điều 13 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2010 quy định trách nhiệm của bên thứ ba trong việc cung cấp thông tin về hàng hóa, dịch vụ cho người tiêu dùng như sau:
"Điều 13. Trách nhiệm của bên thứ ba trong việc cung cấp thông tin về hàng hóa, dịch vụ cho người tiêu dùng
1. Trường hợp tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ cung cấp thông tin cho người tiêu dùng thông qua bên thứ ba thì bên thứ ba có trách nhiệm:
a) Bảo đảm cung cấp thông tin chính xác, đầy đủ về hàng hóa, dịch vụ được cung cấp;
b) Yêu cầu tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ cung cấp chứng cứ chứng minh tính chính xác, đầy đủ của thông tin về hàng hóa, dịch vụ;
c) Chịu trách nhiệm liên đới về việc cung cấp thông tin không chính xác hoặc không đầy đủ, trừ trường hợp chứng minh đã thực hiện tất cả các biện pháp theo quy định của pháp luật để kiểm tra tính chính xác, đầy đủ của thông tin về hàng hóa, dịch vụ;
d) Tuân thủ các quy định của pháp luật về báo chí, pháp luật về quảng cáo."
Như vậy, hành vi lừa dối hoặc gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng thông qua hoạt động quảng cáo hoặc cung cấp thông tin không đầy đủ, sai lệch, không chính xác về hàng hóa là hành vi bị cấm.
Nếu tổ chức kinh doanh hàng hóa thông qua bên thứ ba là các nghệ sĩ để thực hiện việc quảng cáo thì phải thực hiện đúng trách nhiệm theo quy định tại khoản 1 Điều 13 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2010 nêu trên.
Ngoài ra, phía nghệ sĩ phải liên đới chịu trách nhiệm việc cung cấp thông tin không chính xác hoặc không đầy đủ, trừ trường hợp chứng minh đã thực hiện tất cả các biện pháp theo quy định của pháp luật để kiểm tra tính chính xác, đầy đủ của thông tin về hàng hóa, dịch vụ.
CÔNG TY LUẬT TNHH NGỌC PHÚ
Tổng đài tư vấn và CSKH: 1900 9343
Hotline: 0913 41 99 96
Email: legal@nplaw.vn
.jpg)
