I. Thực trạng tái chế rác thải nhựa hiện nay
Hiện nay, vấn đề rác thải nhựa đang trở thành mối lo ngại lớn trên toàn cầu do lượng nhựa sản xuất và thải ra môi trường không ngừng gia tăng. Mỗi năm, thế giới tạo ra hơn 400 triệu tấn nhựa, nhưng chỉ khoảng 9% được tái chế, phần lớn còn lại bị chôn lấp, đốt, hoặc thải trực tiếp ra môi trường, gây ô nhiễm nghiêm trọng đất, nước và không khí. Công nghệ tái chế nhựa tuy đã có những bước phát triển nhưng vẫn chưa đồng đều trên toàn thế giới. Một số loại nhựa khó tái chế hoặc không thể tái chế, dẫn đến lượng lớn rác thải tồn đọng. Ngoài ra, việc thiếu ý thức phân loại rác tại nguồn khiến quá trình tái chế trở nên phức tạp, tốn kém, và kém hiệu quả. Ngay cả nhựa tái chế cũng đối mặt với thách thức về chất lượng thấp, hạn chế ứng dụng vào sản xuất các sản phẩm cao cấp. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về đầu tư công nghệ và xây dựng hạ tầng tái chế hiện đại.
Ảnh 1: Thực trạng tái chế rác thải nhựa hiện nay
Tại Việt Nam, tình trạng rác thải nhựa cũng đang ở mức báo động với khoảng 3,9 triệu tấn nhựa được thải ra mỗi năm, trong đó chỉ 10 - 15% được tái chế. Hoạt động tái chế nhựa tại Việt Nam phần lớn mang tính chất thủ công, gây ra ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe người lao động. Trước thực trạng này, Nhà nước đã đưa ra nhiều chính sách nhằm giảm thiểu rác thải nhựa, điển hình là Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý rác thải nhựa đến năm 2030. Tuy nhiên, để giải quyết triệt để vấn đề, cần tăng cường giáo dục cộng đồng về phân loại và tái chế rác, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ tái chế thân thiện với môi trường, đồng thời hợp tác quốc tế để học hỏi các mô hình quản lý hiệu quả. Những nỗ lực này không chỉ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực của rác thải nhựa đến môi trường mà còn góp phần xây dựng một xã hội phát triển bền vững.
Tái chế rác thải nhựa là quá trình thu gom, xử lý và tái sử dụng các sản phẩm nhựa đã qua sử dụng nhằm tạo ra các vật liệu hoặc sản phẩm mới. Đây là một phương pháp quan trọng để giảm thiểu lượng rác thải nhựa thải ra môi trường, tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên và giảm tác động tiêu cực đến môi trường.
Ảnh 2: Tái chế rác thải nhựa được hiểu như thế nào?
Quá trình tái chế nhựa bao gồm nhiều giai đoạn, từ việc thu gom và phân loại nhựa tại nguồn, làm sạch, đến xử lý tái chế như nghiền nhỏ, nấu chảy hoặc tái tạo thành các sản phẩm mới. Tái chế rác thải nhựa có thể tạo ra nhiều sản phẩm khác nhau, từ bao bì, chai lọ, túi nhựa tái sử dụng, đến các vật liệu công nghiệp. Tuy nhiên, không phải tất cả các loại nhựa đều có thể tái chế được, điều này phụ thuộc vào loại nhựa, tính chất hóa học của chúng và công nghệ tái chế sẵn có.
Tái chế rác thải nhựa không chỉ giúp giảm lượng rác thải tồn đọng mà còn góp phần tiết kiệm năng lượng, giảm khí thải carbon và xây dựng một nền kinh tế tuần hoàn bền vững.
Việc có bắt buộc thành lập doanh nghiệp khi tái chế rác thải nhựa hay không phụ thuộc vào quy mô và hình thức hoạt động. Nếu tái chế nhựa ở quy mô lớn hoặc công nghiệp, việc thành lập doanh nghiệp là bắt buộc nhằm đảm bảo hoạt động tuân thủ đúng các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường, an toàn lao động và thuế. Các doanh nghiệp cần đăng ký ngành nghề kinh doanh liên quan, xin giấy phép môi trường và tuân thủ các tiêu chuẩn về quản lý chất thải. Trong khi đó, nếu hoạt động ở quy mô nhỏ, như hộ gia đình hoặc cơ sở thủ công, việc thành lập doanh nghiệp không bắt buộc, nhưng vẫn phải đảm bảo không gây ô nhiễm môi trường và tuân thủ các quy định địa phương về xử lý chất thải. Nhà nước cũng khuyến khích cá nhân và tổ chức tham gia tái chế nhựa thông qua các chính sách hỗ trợ như miễn giảm thuế hoặc ưu đãi vốn vay. Do đó, nếu muốn phát triển bền vững và mở rộng quy mô, việc thành lập doanh nghiệp sẽ mang lại nhiều lợi ích về pháp lý, cơ hội nhận hỗ trợ và khả năng cạnh tranh trên thị trường. Tuy nhiên, ở quy mô nhỏ, cần tìm hiểu kỹ các quy định địa phương để đảm bảo tuân thủ pháp luật.
Theo quy định tại khoản 1 Điều 19 Nghị định 31/2021/NĐ-CP, đối tượng được hưởng ưu đãi đầu tư bao gồm các dự án thuộc ngành, nghề ưu đãi đầu tư hoặc ngành, nghề đặc biệt ưu đãi đầu tư được liệt kê trong Phụ lục II của Nghị định, và các dự án đầu tư tại địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn hoặc đặc biệt khó khăn theo Phụ lục III. Trong danh mục ngành, nghề ưu đãi đầu tư, lĩnh vực bảo vệ môi trường được chú trọng, bao gồm sản xuất sản phẩm từ hoạt động tái chế, xử lý chất thải rắn (sinh hoạt, công nghiệp, chất thải nguy hại), cùng các sản phẩm thân thiện với môi trường được chứng nhận bởi Bộ Tài nguyên và Môi trường.
Ảnh 3: Ưu đãi khi hoạt động ngành nghề tái chế rác thải nhựa
Theo Điều 15 Luật Đầu tư 2020, các hình thức ưu đãi đầu tư bao gồm ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp, miễn giảm thuế nhập khẩu, miễn giảm tiền sử dụng đất, và các ưu đãi khác. Dựa trên các quy định trên, doanh nghiệp nội địa hoạt động trong lĩnh vực tái chế rác thải nhựa thuộc đối tượng được hưởng ưu đãi đầu tư, đặc biệt là ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp, do đây là ngành nghề góp phần bảo vệ môi trường và nằm trong danh mục ngành nghề ưu đãi.
Các cơ quan có thẩm quyền quản lý hoạt động tái chế rác thải nhựa tại Việt Nam bao gồm Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT), Bộ Công Thương, Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh, thành phố, và Cơ quan Thuế. Bộ TN&MT là cơ quan chủ trì, giám sát và hướng dẫn thực hiện các chính sách bảo vệ môi trường, quản lý chất thải nhựa, và phát triển công nghệ tái chế. Bộ Công Thương chịu trách nhiệm quản lý các hoạt động sản xuất và tái chế nhựa từ góc độ công nghiệp. Ủy ban Nhân dân các địa phương có thẩm quyền cấp phép và giám sát các cơ sở tái chế tại địa phương. Cơ quan Thuế quản lý các ưu đãi thuế đối với doanh nghiệp trong lĩnh vực tái chế nhựa, bao gồm thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế nhập khẩu. Các cơ quan này phối hợp để thực thi các quy định pháp luật và thúc đẩy hoạt động tái chế rác thải nhựa trên toàn quốc.
Doanh nghiệp hoạt động trong ngành tái chế rác thải nhựa có thể được hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp nếu đáp ứng các điều kiện cụ thể. Cụ thể, theo Nghị định 31/2021/NĐ-CP và Luật Đầu tư 2020, doanh nghiệp tái chế rác thải nhựa được coi là thuộc ngành nghề ưu đãi đầu tư và có thể hưởng các chính sách giảm thuế hoặc miễn thuế nếu dự án đầu tư của họ được thực hiện tại địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn hoặc đặc biệt khó khăn. Trong trường hợp này, doanh nghiệp sẽ được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 2 năm đầu từ khi có thu nhập chịu thuế và giảm 50% thuế thu nhập doanh nghiệp trong tối đa 4 năm tiếp theo. Các địa bàn này được liệt kê rõ trong Phụ lục III của Nghị định 31/2021/NĐ-CP. Tuy nhiên, doanh nghiệp cần đảm bảo tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường và thực hiện các thủ tục đăng ký hưởng ưu đãi thuế với cơ quan thuế và Cục Tài nguyên và Môi trường để được xác nhận quyền lợi ưu đãi này.
Nếu doanh nghiệp tái chế rác thải nhựa nhưng trong quá trình hoạt động gây ô nhiễm môi trường, họ sẽ bị xử lý theo các quy định pháp luật hiện hành. Cụ thể, theo Nghị định 155/2016/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, doanh nghiệp có thể bị xử phạt hành chính nếu không thực hiện đúng quy trình bảo vệ môi trường, chẳng hạn như xả khí thải, chất thải ra môi trường hoặc không có hệ thống xử lý chất thải đúng quy định. Mức phạt có thể dao động từ vài triệu đến vài tỷ đồng tùy vào mức độ vi phạm, và doanh nghiệp có thể bị tạm đình chỉ hoạt động hoặc yêu cầu khôi phục lại tình trạng môi trường ban đầu.
Ảnh 4: Xử lý khi tái chế rác thải nhựa gây ô nhiễm
Trong trường hợp hành vi gây ô nhiễm nghiêm trọng, chẳng hạn như xả thải chất độc hại vào môi trường hoặc gây thiệt hại lâu dài đến sức khỏe cộng đồng, doanh nghiệp có thể bị xử lý hình sự theo Điều 235 và 242 Bộ luật Hình sự 2015. Hình thức xử lý có thể bao gồm phạt tiền, phạt tù, hoặc cấm hành nghề đối với các cá nhân vi phạm. Nếu gây ra thiệt hại nghiêm trọng, doanh nghiệp hoặc cá nhân liên quan có thể phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.
Ngoài ra, doanh nghiệp có thể bị yêu cầu bồi thường thiệt hại cho các tổ chức và cá nhân bị ảnh hưởng bởi ô nhiễm môi trường. Doanh nghiệp sẽ phải chi trả các chi phí khắc phục ô nhiễm, bồi thường thiệt hại cho cộng đồng, và thực hiện các biện pháp cần thiết để đền bù thiệt hại. Các cơ quan có thẩm quyền sẽ yêu cầu doanh nghiệp khắc phục hậu quả và hoàn trả môi trường về tình trạng ban đầu.
Trên đây là thông tin giải đáp vướng mắc về tái chế rác thải nhựa mà NPLaw gửi đến Quý độc giả. Nếu Quý độc giả có bất kỳ vướng mắc nào liên quan cần giải đáp thêm, xin vui lòng liên hệ với NPLaw theo thông tin liên hệ sau:
CÔNG TY LUẬT TNHH NGỌC PHÚ
Tổng đài tư vấn và CSKH: 1900 9343
Hotline: 0913 41 99 96
Email: legal@nplaw.vn
.jpg)
