Việc sử dụng tác phẩm trong xuất bản không chỉ đáp ứng nhu cầu phổ biến kiến thức, văn hóa và nghệ thuật đến với công chúng mà còn giúp tác giả bảo vệ quyền lợi tài sản trí tuệ của mình, như nhuận bút và quyền sở hữu. Nhà xuất bản sẽ kiếm lợi nhuận từ việc phát hành, phân phối tác phẩm, đồng thời tạo cơ hội cho các tác phẩm mới được xuất hiện trên thị trường. Đây là một mối quan hệ lợi ích song phương giữa tác giả và nhà xuất bản, trong đó cả hai bên đều có quyền lợi tài chính và pháp lý rõ ràng.
Sử dụng tác phẩm trong lĩnh vực xuất bản là hành động mà chủ sở hữu quyền tác giả cho phép nhà xuất bản sử dụng tác phẩm của mình để phát hành, phân phối hoặc in ấn dưới dạng sách, tạp chí hoặc các ấn phẩm khác. Pháp luật yêu cầu việc sử dụng này phải dựa trên hợp đồng rõ ràng, ghi nhận quyền và nghĩa vụ của các bên liên quan, đảm bảo không có hành vi vi phạm bản quyền và quyền sở hữu trí tuệ của tác giả.
Theo Điều 25 của Luật Sở hữu trí tuệ, có một số trường hợp sử dụng tác phẩm đã công bố mà không cần xin phép và không phải trả tiền bản quyền, bao gồm:
Các hành vi này phải đảm bảo không gây thiệt hại đến lợi ích hợp pháp của tác giả hoặc chủ sở hữu quyền tác giả và không ảnh hưởng đến việc khai thác bình thường tác phẩm.
Theo Điều 26 của Luật Sở hữu trí tuệ, có các trường hợp sử dụng tác phẩm đã công bố mà không cần xin phép, nhưng phải trả tiền bản quyền cho chủ sở hữu quyền tác giả:
Tổ chức phát sóng sử dụng tác phẩm đã công bố cho mục đích thương mại, như phát sóng có tài trợ, quảng cáo hoặc thu tiền dưới bất kỳ hình thức nào.
Sử dụng tác phẩm đã được định hình trên bản ghi âm, ghi hình công bố cho mục đích thương mại trong hoạt động kinh doanh, thương mại (như quảng cáo, phát sóng, sử dụng cho các chương trình hoặc sản phẩm thương mại).
Trong các trường hợp này, tổ chức hoặc cá nhân sử dụng tác phẩm không cần xin phép, nhưng phải trả tiền bản quyền cho chủ sở hữu tác phẩm. Mức tiền bản quyền và phương thức thanh toán được các bên thỏa thuận hoặc quy định của Chính phủ.
Như vậy, việc sử dụng tác phẩm đã công bố có thể miễn phí và không cần xin phép trong nhiều trường hợp, nhưng trong các trường hợp thương mại, tổ chức hoặc cá nhân phải trả tiền bản quyền để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của tác giả.
Các nội dung chủ yếu trong hợp đồng sử dụng tác phẩm bao gồm: (i) Tên và địa chỉ của các bên, (ii) Căn cứ và phạm vi chuyển quyền sử dụng, (iii) Giá trị hợp đồng và phương thức thanh toán, (iv) Quyền và nghĩa vụ của các bên, (v) Điều khoản xử lý vi phạm hợp đồng. Nội dung quan trọng nhất là "phạm vi chuyển quyền" và "phương thức thanh toán" vì chúng xác định rõ ràng quyền lợi tài chính của tác giả và điều kiện sử dụng tác phẩm. Nếu không làm rõ những điều khoản này, có thể dẫn đến tranh chấp về bản quyền và tài chính giữa các bên.
Quyền tác giả đối với các tác phẩm văn học được hiểu là quyền của cá nhân hoặc tổ chức đối với tác phẩm do họ sáng tạo hoặc sở hữu. Theo khoản 2 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ (SHTT), quyền tác giả bao gồm các quyền nhân thân và quyền tài sản liên quan đến việc sáng tạo, sử dụng và bảo hộ các tác phẩm văn học, nghệ thuật và khoa học.
Thời điểm phát sinh quyền tác giả:
Quyền tác giả phát sinh kể từ khi tác phẩm được sáng tạo và thể hiện dưới một hình thức vật chất nhất định, không phân biệt nội dung, hình thức, chất lượng hay việc công bố hoặc đăng ký (Điều 6 Luật SHTT). Điều này có nghĩa là:
Cơ sở thực tiễn xác lập quyền tác giả:
Quyền tác giả còn được xác định thông qua các quyền mà tác giả thực hiện, như:
Tóm lại, quyền tác giả đối với tác phẩm văn học bao gồm cả quyền nhân thân (quyền đặt tên, công bố) và quyền tài sản (quyền khai thác, sử dụng) nhằm bảo vệ lợi ích của tác giả cũng như đảm bảo tính độc quyền trong việc sử dụng tác phẩm. Tác phẩm văn học chỉ được bảo hộ khi thỏa mãn các điều kiện pháp lý và thực tiễn, tránh các tranh chấp không đáng có.
Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với hành vi sử dụng tác phẩm mà không nêu tên thật, bút danh tác giả, tên tác phẩm hoặc nêu không đúng tên thật hoặc bút danh tác giả, tên tác phẩm trên bản sao tác phẩm, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng.
Trên đây là tư vấn của chúng tôi về sử dụng tác phẩm trong lĩnh vực xuất bản. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, xin vui lòng với liên hệ ngay với NPLaw. Là một đơn vị hoạt động chuyên nghiệp trong các lĩnh vực tư vấn doanh nghiệp, thương mại, đầu tư, sở hữu trí tuệ, giấy phép, giải quyết tranh chấp, hình sự, môi trường, NPLaw tự tin có thể giải đáp và hỗ trợ mọi vướng mắc của bạn kịp thời và hiệu quả
CÔNG TY LUẬT TNHH NGỌC PHÚ
Tổng đài tư vấn và CSKH: 1900 9343
Hotline: 0913 41 99 96
Email: legal@nplaw.vn
