Quyền sở hữu là xương sống của Bộ luật dân sự 2015. Các loại tranh chấp dân sự phổ biến hiện nay là tranh chấp về hợp đồng dân sự, tranh chấp về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, các vấn đề về ly hôn,...đặc biệt là tranh chấp về quyền sở hữu tài sản. Bài viết dưới đây của NPLaw sẽ giúp quý độc giả hiểu thêm về loại tranh chấp này.
Tranh chấp quyền sở hữu tài sản xảy ra khi quyền sở hữu phản ánh không chính xác quyền sở hữu của chủ thể có quyền được sở hữu. Hiện nay, theo thống kê của Tòa án nhân dân tối cao, những năm vừa qua, các tranh chấp về quyền sở hữu có xu hướng ngày càng gia tăng, việc giải quyết tranh chấp vẫn còn gặp nhiều khó khăn.
II. Tìm hiểu về tranh chấp quyền sở hữu tài sản
Căn cứ Điều 105 Bộ luật dân sự 2015 quy định về tài sản: “Tài sản là vật, tiền, giấy tờ có giá và quyền tài sản”
Tranh chấp về quyền tài sản bao gồm các tranh chấp về quyền chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản hoặc tranh chấp về bồi thường thiệt hại đối với tài sản.
Mặc dù pháp luật chưa có định nghĩa cụ thể về tranh chấp quyền sở hữu tài sản, song dựa trên phân tích trên có thể hiểu tranh chấp quyền sở hữu tài sản là tranh chấp đang có hai hay nhiều người xác nhận quyền của mình đối với tài sản đó và phủ định quyền của người kia đối với tài sản mà tài sản đó hiện không xác định được là thuộc về ai.
2. Quyền sở hữu tài sản được hiểu như thế nào?
Căn cứ điều 158 Bộ luật dân sự 2015 quy định quyền sở hữu: Quyền sở hữu bao gồm quyền chiếm hữu, quyền sử dụng và quyền định đoạt tài sản của chủ sở hữu theo quy định của luật.
Quyền sở hữu tài sản được hiểu là quyền của con người được pháp luật bảo vệ đối với những tài sản được pháp luật ghi nhận quyền sử dụng, chiếm hữu và định đoạt tài sản đó.
III. Quy định pháp luật về tranh chấp quyền sở hữu tài sản
1. Nguyên tắc xác lập quyền sở hữu tài sản
Điều 160 Bộ luật dân sự 2015 quy định về nguyên tắc xác lập, thực hiện quyền sở hữu, quyền khác đối với tài sản được quy định như sau:
“Quyền sở hữu, quyền khác đối với tài sản được xác lập, thực hiện theo quy định của luật.
Quyền khác đối với tài sản vẫn có hiệu lực trong trường hợp quyền sở hữu được chuyên giao trừ trường hợp luật có quy định khác.”
Như vậy, nguyên tắc xác lập quyền sở hữu tài sản là được thực hiện theo quy định của pháp luật .
2. Quy trình về hình thức sở hữu
Căn cứ Điều 158 của Bộ luật dân sự cũng quy định quyền sở hữu được xác định như sau: “Quyền sở hữu bao gồm quyền chiếm hữu, quyền sử dụng và quyền định đoạt tài sản của chủ sở hữu theo quy định của pháp luật.”
Hình thức sở hữu là cách thức chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản trong một chế độ sở hữu.
Trong chế độ sở hữu có thể có nhiều hình thức sở hữu khác nhau. Tương ứng với mỗi hình thức sở hữu có những chủ sở hữu nhất định. Mỗi hình thức sở hữu có những đặc trưng riêng, nên pháp luật cũng có những quy định riêng thích hợp với mỗi loại hình thức sở hữu cụ thể. Mục 2 chương XIII Bộ luật dân sự 2015 quy định về hình thức sở hữu gồm có: hình thức sở hữu toàn dân, sở hữu riêng và sở hữu chung.
3. Trình tự và thủ tục tranh chấp quyền sở hữu tài sản
Bước 1: Nộp hồ sơ khởi kiện tại Tòa án
Căn cứ Điều 189 Bộ luật tố tụng dân sự 2015 quy định cơ quan, tổ chức, cá nhân khởi kiện phải làm đơn khởi kiện và nộp trực tiếp tại Tòa án hoặc gửi qua dịch vụ bưu chính.
Bước 2: Thụ lý vụ án
Căn cứ Điều 195 Bộ luật tố tụng dân sự 2015: Sau khi nhận đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo, nếu xét thấy vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của tòa án thì thẩm phán thông báo ngay cho người khởi kiện để họ đến Tòa án làm thủ tục nộp tiền tạm ứng án phí trong trường hợp họ phải nộp tiền tạm ứng án phí.
Bước 3: Chuẩn bị xét xử
Thời hạn chuẩn bị xét xử các loại vụ án, trừ các vụ án được xét xử theo thủ tục rút gọn hoặc vụ án có yếu tố nước ngoài, được quy định tại Điều 203 Bộ luật tố tụng dân sự như sau: Đối với các vụ án quy định tại Điều 26 và Điều 28 của Bộ luật này thì thời hạn là 04 tháng, kể từ ngày thụ lý vụ án;
Trong thời hạn chuẩn bị xét xử, tùy từng trường hợp, Thẩm phán ra một trong các quyết định sau đây:
+ Công nhận sự thỏa thuận của các đương sự;
+ Tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự;
+ Đình chỉ giải quyết vụ án dân sự;
+ Đưa vụ án ra xét xử.
Trong thời hạn 01 tháng kể từ ngày có quyết định đưa vụ án ra xét xử, Tòa án phải mở phiên tòa, trong trường hợp có lý do chính đáng thì thời hạn này là 02 tháng (Điều 203 Bộ luật tố tụng dân sự).
Bước 4: Đưa vụ án ra xét xử sơ thẩm
Điều 222 Bộ luật tố tụng dân sự 2015 quy định phiên tòa sơ thẩm phải được tiến hành đúng thời gian, địa điểm được ghi trong quyết định đưa vụ án ra xét xử hoặc trong giấy báo mở lại phiên tòa trong trường hợp phải hoãn phiên tòa.
IV. Giải đáp một số câu hỏi liên quan đến tranh chấp quyền sở hữu tài sản
1. Thẩm quyền tranh chấp quyền sở hữu tài sản chung thuộc về cơ quan nào?
Tranh chấp về quyền sở hữu tài sản thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án được quy định tại Điều 26 Bộ luật tố tụng dân sự 2015. Theo đó Bộ luật tố tụng dân sự quy định tranh chấp về quyền sở hữu tài sản chung do Tòa án giải quyết tranh chấp trên cơ sở pháp luật về tố tụng dân sự và các quy định của pháp luật chuyên ngành.
2. Sở hữu trí tuệ có được xem là quyền sở hữu tài sản không?
Căn cứ Điều 115 Bộ luật dân sự 2015 quy định về quyền tài sản như sau:
“Quyền tài sản là quyền trị giá được bằng tiền, bao gồm quyền tài sản đối với đối tượng quyền sở hữu trí tuệ, quyền sử dụng đất và các quyền tài sản khác"
Theo đó, quyền sở hữu trí tuệ được ghi nhận là một loại quyền tài sản và có đối tượng là tài sản trí tuệ (được thể hiện bằng các tác phẩm, cuộc biểu diễn, sáng chế, giải pháp hữu ích, nhãn hiệu…). Như vậy, quyền sở hữu trí tuệ là quyền sở hữu đối với các tài sản trí tuệ, là quyền trên tài sản. Theo khoản 1 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 - sửa đổi, bổ sung năm 2019 thì quyền sở hữu trí tuệ là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tài sản trí tuệ, bao gồm quyền tác giả và quyền liên quan đến quyền tác giả, quyền sở hữu công nghiệp và quyền đối với giống cây trồng. Tiếp theo, quyền sở hữu trí tuệ được ghi nhận bao gồm tập hợp quyền nhân thân và quyền tài sản đối với các tài sản trí tuệ. Trong khi đó, Bộ luật Dân sự năm 2015 lại ghi nhận quyền tài sản đối với quyền sở hữu trí tuệ là một loại tài sản. Như vậy, sở hữu trí tuệ được xem là quyền sở hữu tài sản.
3. Thời điểm xác lập quyền sở hữu tài sản là khi nào?
Điều 161 Bộ Luật dân sự quy định:
“1. Thời điểm xác lập quyền sở hữu, quyền khác đối với tài sản thực hiện theo quy định của Bộ luật này, luật khác có liên quan; trường hợp luật không có quy định thì thực hiện theo thỏa thuận của các bên; trường hợp luật không quy định và các bên không có thỏa thuận thì thời điểm xác lập quyền sở hữu, quyền khác đối với tài sản là thời điểm tài sản được chuyển giao.
Thời điểm tài sản được chuyển giao là thời điểm bên có quyền hoặc người đại diện hợp pháp của họ chiếm hữu tài sản.
Trường hợp tài sản chưa được chuyển giao mà phát sinh hoa lợi, lợi tức thì hoa lợi, lợi tức thuộc về bên có tài sản chuyển giao, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.”
Như vậy, Thời điểm xác lập quyền sở hữu sẽ theo các thứ tự xác định sau:
- Theo quy định luật đối với các trường cụ thể;
- Nếu không có quy định cụ thể của luật về thời điểm xác lập quyền thì thời điểm này do các chủ thể thỏa thuận;
- Nếu các chủ thể không thỏa thuận thì đó là thời điểm tài sản được chuyển giao.
V. Dịch vụ tư vấn và giải quyết các thắc mắc liên quan đến tranh chấp quyền sở hữu tài sản
Trên đây là nội dung về tranh chấp quyền sở hữu tài sản mà NPLaw cung cấp tới quý độc giả. Nếu quý độc giả có vấn đề hay thắc mắc liên quan đến tranh chấp quyền sở hữu tài sản vui lòng liên hệ tới NPLaw để được hỗ trợ kịp thời. Với đội ngũ luật sư, chuyên viên giàu kinh nghiệm, trình độ chuyên môn cao chúng tôi hân hạnh hỗ trợ quý độc giả.
Công ty Luật TNHH Ngọc Phú – Hãng luật NPLaw
Hotline: 0913449968
Email: legal@nplaw.vn
CÔNG TY LUẬT TNHH NGỌC PHÚ
Tổng đài tư vấn và CSKH: 1900 9343
Hotline: 0913 41 99 96
Email: legal@nplaw.vn
