Trong môi trường lao động hiện đại, hợp đồng lao động không chỉ là một văn bản pháp lý xác lập quyền và nghĩa vụ giữa người lao động và người sử dụng lao động, mà còn là công cụ bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho cả hai bên. Tuy nhiên, thực tế cho thấy không ít trường hợp công ty né tránh hoặc không thực hiện việc ký kết hợp đồng lao động, dẫn đến nhiều hệ lụy pháp lý và xung đột quyền lợi. Bài viết dưới đây của NPLaw sẽ đi sâu phân tích các quy định của pháp luật liên quan đến việc công ty không ký hợp đồng với người lao động, đồng thời làm rõ trách nhiệm, quyền lợi, cũng như những rủi ro mà các bên có thể đối mặt trong tình huống này.
Hiện nay, tình trạng công ty không ký hợp đồng lao động với người lao động vẫn diễn ra phổ biến, đặc biệt ở các doanh nghiệp vừa và nhỏ hoặc trong các ngành nghề không chính thức. Nguyên nhân chủ yếu đến từ việc doanh nghiệp muốn tránh nghĩa vụ đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, cắt giảm chi phí vận hành hoặc do thiếu hiểu biết về pháp luật. Một số công ty cũng lợi dụng tính chất tạm thời của công việc để né tránh trách nhiệm ký kết hợp đồng. Thực trạng này dẫn đến nhiều hệ quả nghiêm trọng, đặc biệt đối với người lao động, khi họ mất quyền lợi về bảo hiểm, không được bảo vệ pháp lý trong trường hợp xảy ra tranh chấp và phải đối mặt với tâm lý bất ổn do công việc bấp bênh.
Thực trạng công ty không ký hợp đồng lao động
Về phía doanh nghiệp, việc không tuân thủ quy định pháp luật có thể khiến họ chịu rủi ro bị xử phạt hành chính, mất uy tín và gặp khó khăn trong tuyển dụng lao động. Các ngành nghề như lao động thời vụ, dịch vụ hoặc lao động phổ thông không qua đào tạo thường chịu ảnh hưởng lớn từ thực trạng này. Để khắc phục, cần có sự nghiêm túc từ phía doanh nghiệp và sự quản lý chặt chẽ từ cơ quan chức năng nhằm đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho người lao động, đồng thời xây dựng một thị trường lao động minh bạch, công bằng.
Theo Điều 13 Bộ luật Lao động 2019:
“1. Hợp đồng lao động là sự thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động về việc làm có trả công, tiền lương, điều kiện lao động, quyền và nghĩa vụ của mỗi bên trong quan hệ lao động.
Nếu hai bên sử dụng một tên gọi khác cho thỏa thuận nhưng nội dung vẫn thể hiện các yếu tố về công việc có trả lương, sự quản lý, điều hành và giám sát từ phía người sử dụng lao động, thì văn bản đó vẫn được coi là hợp đồng lao động.
2. Trước khi nhận người lao động vào làm việc thì người sử dụng lao động phải giao kết hợp đồng lao động với người lao động.”
Công ty không ký hợp đồng lao động
Tại Điều 14 Bộ luật Lao động 2019, quy định về hình thức của hợp đồng lao động:
- Phải được lập bằng văn bản và chia thành 2 bản, mỗi bên tham gia quan hệ lao động giữ một bản.
- Trong một số trường hợp cụ thể, hợp đồng lao động có thể được giao kết thông qua phương tiện điện tử dưới dạng thông điệp dữ liệu, với giá trị pháp lý tương đương hợp đồng bằng văn bản.
Tuy nhiên, với các hợp đồng lao động có thời hạn dưới 1 tháng, hai bên có thể giao kết bằng lời nói, ngoại trừ các trường hợp được quy định riêng tại khoản 2 Điều 18, điểm a khoản 1 Điều 145 và khoản 1 Điều 162 của Bộ luật này.
Như vậy, đối với các hợp đồng có thời hạn từ 1 tháng trở lên, việc không ký kết hợp đồng bằng văn bản là hành vi vi phạm pháp luật. Trường hợp người lao động đã làm việc 6 tháng mà công ty không ký hợp đồng lao động thì rõ ràng công ty đã không tuân thủ các quy định pháp lý hiện hành.
Theo quy định của Bộ luật Lao động 2019, việc thỏa thuận miệng trong giao kết hợp đồng lao động chỉ được phép áp dụng trong một số trường hợp đặc biệt, cụ thể theo khoản 2 điều 4 của Bộ luật này đối với các hợp đồng lao động có thời hạn dưới 1 tháng. Tuy nhiên, nếu công việc có thời hạn từ 1 tháng trở lên, pháp luật bắt buộc người sử dụng lao động và người lao động phải ký kết hợp đồng lao động bằng văn bản, hoặc thông qua phương tiện điện tử dưới dạng thông điệp dữ liệu với giá trị pháp lý tương đương hợp đồng văn bản.
Nếu công ty không ký kết hợp đồng lao động bằng văn bản mà chỉ thỏa thuận miệng cho công việc có thời hạn từ 1 tháng trở lên, điều này vi phạm quy định pháp luật. Việc này có thể dẫn đến các hậu quả pháp lý như bị xử phạt hành chính, đồng thời ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động, đặc biệt trong các vấn đề liên quan đến bảo hiểm, lương thưởng, hoặc giải quyết tranh chấp. Do đó, để bảo vệ quyền lợi của cả hai bên, việc giao kết hợp đồng lao động bằng văn bản là cần thiết và bắt buộc theo quy định pháp luật.
Theo khoản 1 Điều 9 Nghị định 12/2022/NĐ-CP quy định:
- Phạt tiền đối với người sử dụng lao động khi có một trong các hành vi:
+ Giao kết hợp đồng lao động không bằng văn bản với người lao động làm công việc có thời hạn từ đủ 01 tháng trở lên;
+ Giao kết hợp đồng lao động không bằng văn bản với người được ủy quyền giao kết hợp đồng cho nhóm người lao động từ đủ 18 tuổi trở lên làm công việc theo mùa vụ, công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng quy định tại khoản 2 Điều 18 Bộ luật Lao động 2019;
+ Giao kết không đúng loại hợp đồng lao động với người lao động;
+ Giao kết hợp đồng lao động không đầy đủ các nội dung chủ yếu của hợp đồng lao động theo quy định của pháp luật
- Với một trong các mức sau đây:
+ Từ 2.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với vi phạm từ 01 người đến 10 người lao động;
+ Từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với vi phạm từ 11 người đến 50 người lao động;
+ Từ 10.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng đối với vi phạm từ 51 người đến 100 người lao động;
+ Từ 15.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với vi phạm từ 101 người đến 300 người lao động;
+ Từ 20.000.000 đồng đến 25.000.000 đồng đối với vi phạm từ 301 người lao động trở lên.
Đồng thời, người sử dụng lao động phải chịu các biện pháp khắc phục hậu quả sau:
- Buộc người sử dụng lao động giao kết hợp đồng lao động bằng văn bản với người lao động khi có hành vi giao kết hợp đồng lao động không bằng văn bản với người lao động làm công việc có thời hạn từ đủ 01 tháng trở lên;
- Buộc người sử dụng lao động giao kết hợp đồng lao động bằng văn bản với người được ủy quyền giao kết hợp đồng lao động cho nhóm người lao động làm công việc theo mùa vụ, công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng khi có hành vi không giao kết hợp đồng lao động bằng văn bản với người được ủy quyền giao kết hợp đồng lao động cho nhóm người lao động từ đủ 18 tuổi trở lên làm công việc theo mùa vụ, công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng quy định tại khoản 2 Điều 18 của Bộ luật Lao động 2019;
- Buộc người sử dụng lao động giao kết đúng loại hợp đồng với người lao động đối với hành vi giao kết không đúng loại hợp đồng lao động với người lao động.
Xử phạt công ty không ký hợp đồng lao động
Ngoài ra, theo khoản 1 Điều 6 Nghị định 12/2022/NĐ-CP, mức phạt tiền quy định trên là mức phạt đối với cá nhân, mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
Như vậy, tùy theo số lượng nhân viên không được ký kết hợp đồng mà công ty sẽ chịu 2 lần mức phạt tương ứng theo quy định trên, tức là từ 4 - 50 triệu đồng. Ngoài ra, công ty còn phải chịu các biện pháp khắc phục hậu quả.
Khi làm việc chính thức nhưng công ty không ký hợp đồng lao động, bạn nên thực hiện một số bước để bảo vệ quyền lợi của mình. Trước tiên, hãy trao đổi trực tiếp với bộ phận nhân sự hoặc quản lý để yêu cầu ký kết hợp đồng lao động, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc này trong việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cả hai bên. Tiếp theo, cần thu thập và lưu giữ các tài liệu liên quan đến công việc như bảng lương, email công việc, hoặc các quyết định giao việc để làm bằng chứng trong trường hợp xảy ra tranh chấp.
Làm gì khi công ty không ký hợp đồng lao động?
Bạn cũng có thể gửi yêu cầu bằng văn bản đến công ty để nhắc nhở về nghĩa vụ ký hợp đồng, đồng thời giữ lại bản sao yêu cầu này. Nếu công ty không hợp tác, hãy liên hệ với công đoàn hoặc tổ chức đại diện lao động, hoặc báo cáo vi phạm lên Thanh tra Lao động thuộc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tại địa phương. Trong trường hợp cần thiết, bạn có thể tìm đến sự hỗ trợ của luật sư hoặc khởi kiện tại Tòa án lao động. Theo Bộ luật Lao động 2019, dù không ký hợp đồng, nếu bạn làm việc và nhận lương, mối quan hệ lao động vẫn được pháp luật công nhận, và công ty có thể bị xử phạt hành chính theo Nghị định 12/2022/NĐ-CP nếu vi phạm quy định này. Thực hiện những bước này không chỉ bảo vệ quyền lợi cá nhân mà còn góp phần xây dựng môi trường lao động minh bạch, công bằng.
Công ty không ký hợp đồng lao động với người lao động làm việc chính thức là hành vi vi phạm pháp luật theo quy định của Bộ luật Lao động 2019. Cụ thể, tại khoản 1 Điều 14, pháp luật yêu cầu các bên phải ký kết hợp đồng lao động bằng văn bản đối với các công việc có thời hạn từ đủ 1 tháng trở lên, trừ một số trường hợp đặc biệt được phép giao kết bằng lời nói.
Hành vi không ký hợp đồng lao động gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của người lao động, đặc biệt là việc tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, cũng như các quyền lợi pháp lý khác. Theo khoản 1 Điều 9 Nghị định 12/2022/NĐ-CP, người sử dụng lao động có thể bị phạt hành chính với mức phạt từ 2.000.000 đồng đến 25.000.000 đồng, tùy thuộc vào số lượng lao động bị vi phạm. Ngoài ra, công ty còn bị buộc phải khắc phục hậu quả bằng cách ký hợp đồng lao động bằng văn bản với người lao động theo quy định.
Do đó, việc không ký hợp đồng lao động không chỉ khiến công ty chịu rủi ro pháp lý mà còn làm mất uy tín và ảnh hưởng đến mối quan hệ lao động trong doanh nghiệp. Người lao động có quyền yêu cầu công ty thực hiện đúng quy định hoặc báo cáo vi phạm lên cơ quan chức năng để được bảo vệ quyền lợi.
Khi công ty không ký hợp đồng lao động với bạn, điều này không đồng nghĩa với việc bạn có thể tự ý nghỉ việc mà không tuân thủ các quy định pháp lý. Theo Bộ luật Lao động 2019, dù không ký hợp đồng lao động, mối quan hệ lao động vẫn được pháp luật công nhận nếu bạn đã làm việc và nhận lương. Tuy nhiên, việc nghỉ việc đột ngột mà không thông báo trước có thể gây tranh chấp về quyền lợi, đặc biệt là nếu công ty yêu cầu bồi thường thiệt hại hoặc có những yêu cầu không rõ ràng về trách nhiệm.
Nếu bạn muốn nghỉ việc, bạn cần thực hiện theo quy định tại Điều 37 Bộ luật Lao động, tức là thông báo cho công ty trước một khoảng thời gian nhất định (thường là 3 ngày đối với hợp đồng không xác định thời hạn và 30 ngày đối với hợp đồng xác định thời hạn). Trong trường hợp công ty vi phạm quy định về việc không ký hợp đồng lao động, bạn vẫn có quyền yêu cầu công ty thực hiện đúng nghĩa vụ của mình, và trong trường hợp cần thiết, có thể khởi kiện để bảo vệ quyền lợi của mình.
Trên đây là thông tin giải đáp vướng mắc về công ty không ký hợp đồng với lao động mà NPLaw gửi đến Quý độc giả. Nếu Quý độc giả có bất kỳ vướng mắc nào liên quan cần giải đáp thêm, xin vui lòng liên hệ với NPLaw theo thông tin liên hệ sau:
CÔNG TY LUẬT TNHH NGỌC PHÚ
Tổng đài tư vấn và CSKH: 1900 9343
Hotline: 0913 41 99 96
Email: legal@nplaw.vn
.jpg)
