Trong các giao dịch thương mại và dân sự, hợp đồng theo mẫu là loại hợp đồng được sử dụng rộng rãi bởi tính tiện lợi và khả năng chuẩn hóa các điều khoản. Tuy nhiên, do được soạn thảo sẵn bởi một bên, hợp đồng theo mẫu thường tiềm ẩn nguy cơ bất lợi cho bên còn lại, đặc biệt là trong các giao dịch giữa doanh nghiệp và người tiêu dùng. Để bảo vệ quyền lợi của các bên và đảm bảo tính minh bạch, công bằng trong giao kết hợp đồng, pháp luật đã ban hành nhiều quy định cụ thể để điều chỉnh việc sử dụng hợp đồng theo mẫu. Những quy định này không chỉ giúp kiểm soát các điều khoản bất lợi mà còn đảm bảo quyền tự do thỏa thuận của các bên trong khuôn khổ pháp luật. Vậy, pháp luật quy định như thế nào về hợp đồng theo mẫu, và những nguyên tắc nào cần tuân thủ khi áp dụng loại hợp đồng này? Hãy theo dõi bài viết dưới đây của NPLaw để biết thêm chi tiết !
Hợp đồng theo mẫu là loại hợp đồng được soạn sẵn bởi một bên trong giao dịch, thường là bên cung cấp hàng hóa hoặc dịch vụ, với nội dung cố định được áp dụng chung cho nhiều đối tượng khác nhau. Hình thức này phổ biến trong các lĩnh vực như tài chính, bảo hiểm, viễn thông, điện, nước, và các dịch vụ tiêu dùng khác, giúp đơn giản hóa quy trình giao kết và tiết kiệm thời gian.
Hợp đồng theo mẫu trong giao kết hợp đồng
Tuy nhiên, đặc điểm của hợp đồng theo mẫu là bên còn lại thường không có quyền thương lượng hoặc chỉnh sửa nội dung, dẫn đến nguy cơ xuất hiện các điều khoản bất lợi hoặc không công bằng, đặc biệt với người tiêu dùng – những người thường ở vị thế yếu trong giao dịch. Để kiểm soát rủi ro này, pháp luật quy định rõ về việc sử dụng hợp đồng theo mẫu, nhằm bảo đảm quyền lợi của các bên tham gia.
Theo Điều 405 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng theo mẫu phải được cung cấp minh bạch, giải thích rõ ràng các điều khoản, và không được chứa các nội dung bất lợi mà bên còn lại không biết hoặc không được làm rõ. Đồng thời, Điều 16 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2010 quy định rằng hợp đồng theo mẫu không được loại bỏ quyền lợi hợp pháp của người tiêu dùng hoặc áp đặt nghĩa vụ bất hợp lý. Một số hợp đồng theo mẫu thuộc lĩnh vực đặc thù như bảo hiểm, viễn thông, hoặc ngân hàng còn phải được cơ quan quản lý nhà nước phê duyệt trước khi áp dụng.
Nhìn chung, hợp đồng theo mẫu mang lại nhiều lợi ích về mặt đơn giản hóa và chuẩn hóa quy trình giao kết, nhưng cũng đặt ra thách thức về sự cân bằng lợi ích và quyền lợi giữa các bên, đặc biệt với những bên yếu thế trong giao dịch. Việc hiểu rõ các quy định pháp luật liên quan là điều cần thiết để các bên tham gia giao dịch có thể bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.
Theo quy định tại Điều 405 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng theo mẫu là loại hợp đồng có các điều khoản được soạn sẵn bởi một bên và gửi đến bên kia để xem xét, trả lời trong một khoảng thời gian hợp lý. Nếu bên được đề nghị đồng ý với nội dung, điều đó đồng nghĩa với việc họ chấp nhận toàn bộ các điều khoản của hợp đồng theo mẫu mà bên đề nghị đã đưa ra. Để đảm bảo tính minh bạch, hợp đồng theo mẫu phải được công khai để bên nhận đề nghị biết hoặc có thể tiếp cận và hiểu rõ nội dung. Việc công khai này cần tuân thủ các quy định của pháp luật.
Ngoài ra, trong trường hợp các điều khoản của hợp đồng theo mẫu không rõ ràng, pháp luật quy định bên soạn thảo hợp đồng phải chịu bất lợi khi giải thích điều khoản đó. Điều này nhằm đảm bảo tính công bằng và bảo vệ quyền lợi của bên còn lại trong giao kết hợp đồng.
Có, hợp đồng theo mẫu trong giao kết hợp đồng cần phải ghi rõ trách nhiệm của các bên. Theo quy định của pháp luật, trong bất kỳ loại hợp đồng nào, bao gồm cả hợp đồng theo mẫu, việc ghi rõ trách nhiệm của các bên là một yêu cầu quan trọng để đảm bảo quyền lợi của các bên tham gia và tránh những tranh chấp sau này.
Trách nhiệm của các bên trong hợp đồng theo mẫu
Cụ thể, trong Điều 405 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng theo mẫu phải đảm bảo tính minh bạch và công bằng. Các điều khoản trong hợp đồng cần phải được giải thích rõ ràng, bao gồm cả trách nhiệm và nghĩa vụ của mỗi bên. Nếu hợp đồng không làm rõ các trách nhiệm, nghĩa vụ hoặc quyền lợi của các bên, hoặc có điều khoản mơ hồ, điều đó có thể dẫn đến hiểu nhầm và tranh chấp giữa các bên.
Vì vậy, khi soạn thảo hợp đồng theo mẫu, các bên cần chú ý đến việc ghi rõ trách nhiệm của mỗi bên để tránh xảy ra xung đột và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của tất cả các bên trong giao kết hợp đồng.
Trong giao kết hợp đồng, quyền soạn thảo hợp đồng theo mẫu chủ yếu thuộc về các tổ chức, doanh nghiệp hoặc cá nhân có vị thế mạnh trong giao dịch, chẳng hạn như các bên cung cấp hàng hóa hoặc dịch vụ. Những tổ chức này soạn thảo các điều khoản hợp đồng sẵn để áp dụng cho nhiều đối tượng khách hàng hoặc đối tác, giúp đơn giản hóa quy trình và tiết kiệm thời gian. Ví dụ, các doanh nghiệp trong lĩnh vực bảo hiểm, viễn thông, ngân hàng, hoặc bán lẻ thường sử dụng hợp đồng theo mẫu với khách hàng. Bên cạnh đó, trong một số trường hợp, các cơ quan nhà nước hoặc tổ chức có thẩm quyền cũng có thể quy định hợp đồng theo mẫu, đặc biệt trong các dịch vụ công hoặc lĩnh vực công ích. Tuy nhiên, dù có quyền soạn thảo hợp đồng theo mẫu, các tổ chức, doanh nghiệp phải tuân thủ các quy định của pháp luật, bảo vệ quyền lợi của bên yếu thế, đặc biệt là người tiêu dùng, và không được đưa ra các điều khoản bất hợp lý hoặc gây bất lợi cho các bên tham gia.
Hợp đồng theo mẫu trong giao kết hợp đồng có thể bị coi là vô hiệu trong một số trường hợp nhất định. Nếu hợp đồng chứa các điều khoản không rõ ràng hoặc mơ hồ, bên soạn thảo hợp đồng phải chịu bất lợi khi giải thích những điều khoản này, và điều khoản đó có thể bị coi là vô hiệu. Ngoài ra, nếu hợp đồng vi phạm các quy định của pháp luật, chẳng hạn như chứa các điều khoản loại bỏ quyền lợi hợp pháp của bên yếu thế hoặc áp đặt nghĩa vụ bất hợp lý, hợp đồng sẽ bị coi là vô hiệu theo Điều 16 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2010. Hợp đồng cũng có thể vô hiệu nếu thiếu sự đồng thuận hợp pháp từ cả hai bên, hoặc nếu một bên bị ép buộc, lừa dối khi ký kết hợp đồng.
Cuối cùng, nếu bên soạn thảo hợp đồng không công khai hợp đồng hoặc không cung cấp đầy đủ thông tin về các điều khoản, hợp đồng theo mẫu cũng có thể bị coi là vô hiệu. Những quy định này nhằm đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong giao kết hợp đồng, bảo vệ quyền lợi của các bên tham gia, đặc biệt là bên yếu thế trong giao dịch.
CCó, hợp đồng theo mẫu trong giao kết hợp đồng phải tuân theo quy định riêng cho từng ngành nghề. Mặc dù hợp đồng theo mẫu được áp dụng chung cho nhiều đối tượng khách hàng, nhưng đối với một số lĩnh vực đặc thù, pháp luật yêu cầu các hợp đồng này phải tuân thủ những quy định riêng biệt để bảo vệ quyền lợi của các bên tham gia, đặc biệt là bên yếu thế như người tiêu dùng.
Ví dụ, trong các lĩnh vực như bảo hiểm, viễn thông, tài chính, ngân hàng, và cung cấp dịch vụ công, các hợp đồng theo mẫu cần phải được cơ quan quản lý nhà nước thẩm định và phê duyệt trước khi áp dụng. Các cơ quan này sẽ kiểm tra nội dung hợp đồng để đảm bảo rằng các điều khoản không vi phạm các quy định pháp luật và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người tiêu dùng.
Quy định về ngành nghề hợp đồng theo mẫu trong giao kết hợp đồng
Ngoài ra, trong các ngành nghề này, hợp đồng theo mẫu còn phải đáp ứng các yêu cầu đặc thù như công khai các điều khoản, giải thích rõ ràng cho khách hàng, và không chứa các điều khoản gây bất lợi hoặc vô lý đối với người tiêu dùng, như đã quy định trong Điều 16 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2010.
Vì vậy, hợp đồng theo mẫu không chỉ phải tuân thủ các quy định chung của pháp luật, mà còn phải đáp ứng các yêu cầu đặc thù của từng ngành nghề để đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong giao dịch.
Các điều khoản miễn trừ trách nhiệm trong hợp đồng theo mẫu có thể bị hạn chế, đặc biệt khi chúng gây bất lợi hoặc không công bằng đối với bên yếu thế trong giao dịch, như người tiêu dùng. Theo Điều 402 Bộ luật Dân sự 2015, các điều khoản miễn trừ trách nhiệm phải được xem xét kỹ lưỡng, vì chúng có thể vi phạm nguyên tắc công bằng và quyền lợi hợp pháp của bên còn lại. Nếu điều khoản miễn trừ trách nhiệm không hợp lý hoặc không có lý do chính đáng, chẳng hạn như khi một bên cố gắng miễn trách nhiệm trong trường hợp vi phạm hợp đồng hoặc thiệt hại do lỗi của mình, điều khoản này có thể bị coi là vô hiệu. Theo Điều 16 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2010, các điều khoản này phải đảm bảo bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng, nếu không sẽ bị vô hiệu. Pháp luật cũng quy định rằng trong một số trường hợp, bên vi phạm không thể miễn trừ trách nhiệm của mình, đặc biệt là khi gây thiệt hại do hành vi cố ý hoặc gian dối. Vì vậy, các điều khoản miễn trừ trách nhiệm trong hợp đồng theo mẫu phải tuân thủ các nguyên tắc công bằng, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên tham gia, đặc biệt là người tiêu dùng.
Trên đây là thông tin giải đáp vướng mắc về hợp đồng theo mẫu trong giao kết hợp đồng mà NPLaw gửi đến Quý độc giả. Nếu Quý độc giả có bất kỳ vướng mắc nào liên quan cần giải đáp thêm, xin vui lòng liên hệ với NPLaw theo thông tin liên hệ sau:
CÔNG TY LUẬT TNHH NGỌC PHÚ
Tổng đài tư vấn và CSKH: 1900 9343
Hotline: 0913 41 99 96
Email: legal@nplaw.vn
.jpg)
